انواع رنگ های میناکاری

میناکاری یکی از زیباترین و مشهورترین صنایع‌دستی ایران است که شهرت جهانی دارد. صنایع‌دستی میناکاری دارای رنگ‌های متنوعی هستند که هر یک از آن‌ها زیبایی منحصربه‌فردی دارند اما بیشتر محصولات میناکاری با رنگ آبی فیروزه‌ای یا لاجوردی شناخته می‌شوند.

در تولید محصولات میناکاری از رنگ‌های مختلفی استفاده می‌شود که در ادامه به طور کامل انواع رنگ‌های میناکاری و نحوه ساخت رنگ میناکاری معرفی شده است.

میناکاری چیست؟

میناکاری یا میناسازی یکی از شکوهمندترین صنایع‌دستی ایران است. به هنر نقاشی و طراحی بر روی سطح فلزاتی مانند طلا، نقره و مس با لعاب دادن رنگ‌ها و قرار دادن در کوره، میناکاری گفته می‌شود.

میناکاری را معمولاً بر روی ظروف مختلفی مانند گلدان، بشقاب، قاب عکس، در و پنجره حرم، زیورآلات، اشیاء تزئینی کوچک و ترکیب با خاتم‌کاری، مینیاتور، جواهرسازی و انواع دیگر هنرها انجام می‌دهند.

انواع مختلف رنگ‌های مورد استفاده در میناکاری از گیاهان، مواد معدنی و سنگ آهن گرفته شده است. امروزه اغلب از رنگ‌های شیمیایی استفاده می‌شود. صنعتگران از طلا، مس و قلع در ترکیب با مواد شیمیایی مختلف برای ساختن رنگ‌های قرمز، سبز و زرد استفاده می‌کنند.

طرح‌های میناکاری معمولاً الگوهای متقارن سنتی مانند گل، پرنده و بناهای مذهبی تاریخی است. هرچه طرح‌های به کار رفته در صنایع‌دستی مینا، پیچیده‌تر و با جزئیات بیشتر باشد، قیمت آن گران‌تر خواهد بود.

میناکاری دارای رنگ‌های متنوعی مانند مشکی، طلایی، فیروزه‌ای، سبز، زرد، آبی لاجوردی و بنفش مایل به قرمز است؛ اما میناکاری اصفهان عمدتاً به دلیل رنگ آبی لاجوردی و فیروزه‌ای شناخته می‌شود. میناکاری اصفهان دارای نقوش متقارن سنتی زیبا با نقوش گنبدهای مذهبی، گل و مرغ با زمینه گل و عربی است. اگر طرح‌های روی یک محصول پیچیده باشد، ارزش ظروف میناکاری اصفهان افزایش می‌‌یابد.

انواع رنگ‌های میناکاری یا میناسازی

در رشته هنر میناسازی انواع رنگ‌های مختلفی وجود دارد که بهتر است برای زیباسازی و همچنین درجه حرارت‌های مختلف بعضی از آن‌ها با هم ترکیب شود; مثلا برای رنگ سرخ یا به اصطلاح سرنج، رنگ سرخ را با رنگ زرد مخلوط می‌کنند. البته باید درصدهای آن را آزمایش کرد که در ادامه به تعدادی از آن‌ها اشاره می‌شود، مورد استفاده قرار بگیرد.

رنگ آبی (لاجورد)

برای تهیه رنگ آبی، اکسید کبالت یا فسفات کبالت یا آرسنات کبالت را به یکی از اکسیدهای آلومینیوم (آلومین)، آهک (اکسید کلسیم)، اکسید منگنز یا کوارتر اضافه می‌کنند. اکسید کبالت با کائولین ترکیب می‌شود و رنگ آبی روشن به‌وجود می‌آید.

 اگر آرسنات یا فسفات جانشین اکسید کبالت شود، رنگ آبی تیره به‌دست می‌آید و با اضافه کردن اکسید، رنگ آبی آسمانی به‌دست می‌آید. همچنین با اضافه کردن اکسید نیکل (Nio) رنگ آبی متمایل به خاکستری به‌دست می‌آید و بالاخره با اضافه کردن اکسید کروم می‌توان به رنگ سبز مایل به آبی رسید.

رنگ قرمز مایل به بنفش (صورتی)

با مخلوط کردن موادی مانند Sno, Sio_2, CaO, B₂O₃ و مقدار بسیار کمی Cr₂O₃ رنگ قرمز مایل به بنفش به‌وجود می‌آید و با افزایش مقدار آهک، رنگ آتشی‌تر می‌شود و اگر مقدار Sio₂ بالاتر رود_، رنگ قرمز متمایل به آبی حاصل می‌شود. اسید بوریک این رنگ را به طرف رنگ بنفش تمایل می‌دهد و اکسید پتاسیم و سدیم رنگ صورتی فوق را به رنگ بنفش ارغوانی تغییر می‌دهد.

رنگ سبز

مواد اصلی رنگ سبز اکسید کروم است که سخت حل می‌شود و کاربرد آن دمای بالا است و چون این اکسید خود استحکام کافی در مقابل حرارت دارد، بنابراین اضافه کردن اکسید آلومینیوم به آن لزومی ندارد.

 برای مواد رنگ سبز از اکسید کروم خالص استفاده می‌شود و برای اضافه کردن آن مقداری اکسید نیکل استفاده می‌شود و برای سبز تیره دارای Ovnio, Cr₂o₃ و سبز روشن توسط حرارت دادن Cr₂o₃ با آهک یا فلورید کلسیم به‌دست می‌آِید.

رنگ سبز روشن مایل به زرد، مخلوطی از کرومات باریم، آهک و اسید بوریک تهیه می‌شود و کرومات باریم از ترکیبات کلروباریم به دست می‌آید و با اضافه کردن مقدار کمی اکسید آهن رنگ سبز متمایل به قهوه‌ای تولید می‌شود.

رنگ زرد

با انتیموتات سرب می‌توان رنگ زرد به‌دست آورد که کاربرد آن تا دمای SKo2a امکان‌پذیر است. با تغییر دادن مقدار اکسید بر (B₂O₃)، قلیایی‌ها و SrO₂ و همچنین Feo محتوی در این رنگ می‌توان انواع رنگ‌های زرد دیگری را به دست آورد. زرد لیمویی در دمای 1020 الی 1050 درجه سانتی‌گراد کاربرد دارد.

رنگ‌های میناکاری چگونه ساخته می‌شود؟

صنایع‌دستی میناکاری یکی از اجزای انکارناپذیر دکوراسیون هر ایرانی است زیرا نمادی از هنر و فرهنگ برای هر فردی است. در فرآیند ساخت محصولات میناکاری (مینایی) از ابزارهای مختلفی استفاده می‌شود.

برای رنگ‌آمیزی محصولات میناکاری مختلف بارنگ‌های متنوع به مواد شیمیایی زیر نیاز است:

• برای تهیه لعاب سفید به قلع، کریستال سرب و سنگ چخماق نیاز است.
• برای ساخت فیروزه رنگ از قلع، کریستال سرب، سنگ چخماق و زونا مس استفاده می‌شود.
• برای رنگ زرد باید اکسید آهن، اکسید قلع و اکسید سرب را مخلوط کرد.
• رنگ سیاه به اکسید آهن، دی‌اکسید منگنز، سرب و اکسید کبالت نیاز دارد.
• برای ساخت رنگ بنفش قرمز باید کریستال، نیترات آمونیوم و طلای محلول تهیه شود.
• برای سبز شدن مقداری شینگل مس، شیشه سنگ چخماق (سنگ) و کرومات سرب لازم است.
• برای ایجاد رنگ قهوه‌ای باید مقداری اکسید کروم سبز، اکسید آهن و اکسید روی را با هم ترکیب کرد.
• رنگ آبی برای ساخته شدن به اکسید کبالت، اکسید روی و سنگ چخماق نیاز دارد.

تاریخچه هنر میناکاری

هنر میناکاری یا میناسازی را مینیاتور آتش و همچنین تزئین فلز و کاشی با لعاب مینا می‌نامند. میناکاری هنر رنگ‌آمیزی، رنگ‌آمیزی و تزیین سطح فلزات با آمیختن رنگ‌های درخشان روی آن است که با طرحی پیچیده تزئین شده‌اند.

این هنر زیبا در زمان ساسانیان ابداع شده و توسط مغولان به هند و دیگر کشورها منتقل شده است. سیاحی در دوره صفویه میناکاری اصفهان را پیدا کرد که طرح گل و مرغ بارنگ‌های مختلف آبی روشن، زرد، قرمز و سبز داشت.

برخی تحقیقات نشان می‌دهد که این هنر به دوران اشکانیان و ساسانیان باز می‌گردد. در حالی که سند کافی برای نشان دادن وجود این هنر قبل از عصر ایلخانی در ایران که غازان خان ایران مغول را به اسلام معرفی کرد وجود ندارد.

غازان خان شیمی را آموخت و از این دانش در ساخت هنر میناکاری استفاده کرد. قبلاً برای میناکاری از نقره مرغوب استفاده می‌شد زیرا رنگ‌ها با دمای بالا به میزان بسیار خوبی روی فلز ذوب می‌شوند.

برخی از ظروف میناکاری که به دوره ساسانی باز می‌گردد در ارمنستان یافت شد؛ و در برلین در موزه هنرهای اسلامی نگهداری می‌شود. یکی دیگر از صنایع‌دستی سنتی این هنر یک جفت گوشواره است که در نهاوند ایران یافت می‌شود. تخمین زده می‌شود که آن‌ها برای 700-800 قبل از میلاد بوده‌اند. همچنین یک دستبند طلای هخامنشی که توسط هنر میناکاری طراحی شده است در لندن در موزه ویکتوریا و آلبرت نگهداری می‌شود.

تهیه و گردآوری مطلب: وبلاگ فروشگاه اینترنتی پرنون

منبع: فروشگاه اینترنتی پرنون

با ارسال دیدگاه و پیشنهادات خود ما را در بهبود مطالب یاری کنید.