پرطرفدارترین صنایع دستی ایران

صنایع‌دستی ایران زیباترین آثار استادان هنرمند در رشته‌های مختلف است. اگر علاقه‌مند به آشنایی با معروف‌ترین صنایع دستی در ایران و پرفروش‌ترین صنایع‌دستی ایران هستید با ما همراه باشید در این مقاله به معرفی کامل پرطرف‌دارترین صنایع‌دستی ایران می‌پردازیم و اطلاعات جالبی در مورد آثار هنری شهرهای مختلف ارائه می‌دهیم.

مهم‌ترین صنایع دستی ایران

صنایع‌دستی ایرانی در نقاط مختلف کشور تنوع زیادی دارد. هر یک از شهرها و روستاهای ایران با توجه به اقلیم و امکانات هر منطقه، صنایع‌دستی مختلفی تولید می‌کنند. با گذشت سال‌ها تنوع صنایع‌دستی ایران افزایش یافته و از دسته اول خود فاصله گرفته است اما بسیاری از آثار تولید شده توسط هنرمندان ایرانی در دسته‌بندی‌های زیر قرار می‌گیرند.

همان‌طور که در مقاله طبقه‌بندی انواع صنایع‌دستی ایران اشاره کردیم، دسته‌بندی‌های متنوعی برای صنایع‌دستی وجود دارد که در شکل زیر دسته‌بندی مهم‌ترین صنایع‌دستی ایران نشان داده شده است و در ادامه هر یک از آن‌ها به طور کامل معرفی شده‌اند.

صنایع‌دستی فلزی

کشف فلز در دوران باستان توجه بشر را به این ماده اولیه برای ساخت مایحتاج زندگی جلب کرد و استفاده از آن در تهیه ظروف مختلف و ابزارهای روزمره به دلیل استحکام بالای این ماده رایج شد. در میان آثار به جا مانده از دوران ایران باستان نمونه‌های فراوانی از انواع ابزار فلزی وجود دارد. به همین دلیل صنایع‌دستی فلزی را می‌توان در ایران باستان جستجو کرد.

امروزه صنایع‌دستی فلزی به ویژه انواع گران‌قیمت آن مانند ظروف نقره و مهر زنی مسی از محبوب‌ترین صنایع‌دستی ایران است. صنعتگران با استفاده از ابزار خاص و ساعاتی که برای کنده‌کاری و شکل دادن به انواع فلزات صرف می‌کنند، آثار منحصربه‌فردی خلق می‌کنند.

از معروف‌ترین شاخه‌های صنایع‌دستی فلزی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد که عبارتند از:

• قلمزنی 
• زرگری
• تذهیب
• نقره‌کاری
•  منبت‌کاری مس
•  ریخته‌گری
• زیورآلات
•  اسلحه‌سازی
• علامت‌گذاری

صنایع‌دستی نساجی و بافندگی

بافندگی و نساجی سنتی از قدیمی‌ترین صنایع‌دستی ایران است. این صنعت برای رفع نیاز بشر به پوشاک و برخی نیازهای روزمره شکل گرفت و به شاخه‌های مختلفی تقسیم شد. امروزه صنعت نساجی و بافندگی سنتی را می‌توان یکی از متنوع‌ترین صنایع‌دستی ایران دانست.

صنایع‌دستی بافندگی در ایران سال‌هاست که یکی از مهم‌ترین صنایع‌دستی بوده که نقش مهمی در رونق صادرات و معرفی آثار هنرمندان ایرانی به تمام دنیا داشته است. صنایع‌دستی بافت را می‌توان از معروف‌ترین صنایع‌دستی ایران نام برد. به‌طور کلی انواع صنایع‌دستی بافندگی در ایران به دو دسته صنایع بافت و نساجی تقسیم می‌شود.

معروف‌ترین بافته در ایران فرش ایرانی است که شهرت جهانی دارد. قالی یا قالیچه ایرانی معروف‌ترین زیرانداز ایران به شمار می‌رود که با انواع پشم، ابریشم، گل ابریشم یا ترکیبی از نخ بافته می‌شود.

در استان‌های مختلف کشورمان بافت انواع قالی و گلیم و انواع منسوجات سنتی رایج است که از معروف‌ترین صنایع‌دستی بافندگی این مناطق می‌باشد. از زیرمجموعه‌های این صنعت می‌توان به گبه‌بافی، جاجیم‌بافی، ابریشم‌بافی، شب بافی، مخمل بافی، پرده بافی، خس بافی، نوار بافی، شمیم بافی و چفیه بافی اشاره کرد.

گلدوزی سنتی

هنر رودوزی به دلیل علاقه انسان به تزیین لباس و اقلام مختلف مانند رومیزی و انواع روتختی شکل گرفت. هنر رودوزی نیز از صنایع‌دستی رایج در نقاط مختلف ایران است و در شهرهای مختلف با ابزارهای گوناگون انجام می‌شود. از معروف‌ترین شاخه‌های گلدوزی می‌توان به سوزن‌دوزی، ملیله‌دوزی، پیت دوزی و قلاب‌بافی دوزی اشاره کرد.

صنایع‌دستی گلدوزی شده نیز شامل تکه‌های گلدوزی شده در داخل پارچه است. سوزن‌دوزی روی پارچه‌های ساده، ملیله‌دوزی روی پارچه‌های سنتی مانند ترمه و برای تزیین ضریح کشکک دوزی روی پارچه‌های ضخیم و قلاب‌بافی اغلب روی پارچه‌های ماهوت انجام می‌شود.

در گذشته استفاده از طلا و نقره در ملیله‌دوزی و نخ ابریشم در گلدوزی رایج بود. از دیگر زیرمجموعه‌های صنایع‌دستی رودوزی می‌توان به خامه‌دوزی، بهاره دوزی، ستاره دوزی، گلابتون دوزی، سیاه دوزی و مخمل دوزی اشاره کرد. این هنر زیرشاخه‌های زیادی دارد که هر کدام مربوط به شهرهای مختلف است.

صنایع‌دستی میناکاری

صنایع‌دستی میناکاری یکی از زیباترین ظروف تزیینی است که ساخت آن بسیار سخت است. آثار هنری میناکاری از گران‌ترین صنایع‌دستی ایران است که توسط ماهرترین صنعتگران ساخته می‌شود. این هنر بیش از 5000 سال قدمت دارد.

هنرمندان میناکاری با ترکیب رنگ‌های مات و کار با کاشی و فلز آثار زیبایی خلق می‌کنند. زیرمجموعه‌های صنعت میناکاری شامل  مینا برجسته، مینا مشبک، مینای نقاشی و مینا آبی است که میناکاری برجسته سخت‌ترین رشته این هنر است.

صنایع‌دستی سفالگری

سفال یکی از محبوب‌ترین صنایع‌دستی ایران در بین گردشگران است و قدمتی طولانی دارد. در هر منطقه‌ای از ایران به دلیل دسترسی به عنصر خاک، سفال سازی از قدیم‌الایام رایج بوده است. انسان در دوره‌های مختلف تاریخی سفال را با آب و خاک مخلوط کرده و سفال می‌سازد و به مرور زمان خاک رس جایگزین خاک معمولی می‌شود. برجسته‌ترین سفال‌های تاریخی کوزه‌ها و کاسه‌های موجود در بناهای باستانی است.

سفال‌ها به دو دسته بدون لعاب و لعاب تقسیم می‌شوند. در شهرهای مختلف ایران موزه‌هایی به نام موزه سفال وجود دارد که در آن می‌توانید انواع سفال‌های تاریخی را ببینید. سفال دستی، سفال چرخ و سفال از زیرمجموعه‌های هنر سفالگری هستند.

صنایع‌دستی شیشه‌ای

صنایع‌دستی شیشه‌ای یکی از زیباترین آثار هنری ایران است. ظروف شیشه‌ای تاریخی کشف‌شده در نقاط مختلف ایران نشان از قدمت بالای این صنایع‌دستی دارد. زیباترین شیشه‌های ساخته‌شده توسط صنعتگران ایرانی را در موزه آبگینه خیابان 30 تیر تهران مشاهده می‌کنید.

زیرمجموعه‌های هنر شیشه‌سازی شامل شیشه‌های قالب‌گیری، شیشه‌پاشی، شیشه‌های سه‌جداره، شیشه‌کاری دوجداره، برش شیشه، لعاب‌کاری و فراستینگ است. صنایع‌دستی زیبایی نیز با تلفیق این هنر با هنر سفالگری و صنایع‌دستی فلزی توسط صنعتگران ایرانی ساخته می‌شود.

صنایع‌دستی چوبی

صنایع‌دستی چوبی یکی از زیباترین آثار هنری ایرانی است که سال‌هاست در ایران ساخته می‌شود. این صنایع بسیار بزرگ هستند و هنرمندان زیادی در آن فعالیت می‌کنند. شهرهای مختلف ایران صنایع‌دستی چوبی متنوعی دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به نجاری، معرق سازی، خاتم‌کاری، منبت‌کاری و مشبک اشاره کرد. صنایع‌دستی ساخته‌شده توسط صنعتگران چوب کاربردهای زیادی در زندگی روزمره دارد. یکی از محبوب‌ترین کارهای چوبی، صنایع‌دستی منبت‌کاری است.

صنایع‌دستی سنگی

سنگ‌تراشی و حکاکی بر روی آن یکی از نخستین صنایع‌دستی ایران است. البته اشیاء سنگی باستانی در نقاط مختلف جهان قدمت این هنر را در سراسر جهان نشان می‌دهد. صنایع‌دستی سنگی در طول زمان تغییرات زیادی کرده است و با کشف سنگ‌های زیبا و تزیینی در سرتاسر جهان سنگ‌تراشی و ساخت زیور آلات نیز رواج یافت. آثار سنگی از ماندگارترین صنایع‌دستی هستند که زیرشاخه‌های اصلی این صنایع عبارتند از:

• معرق سنگ
• فیروزه کاری
• حکاکی روی سنگ
• مشبک
• سنگ‌تراشی

صنایع‌دستی نقاشی

صنایع‌دستی نقاشی ایرانی در جهان بسیار معروف است. این آثار در دسته هنرهای تجسمی قرار می‌گیرند و یکی از زیباترین آثار و صنایع‌دستی کشورمان به شمار می‌روند.

 تنوع صنایع‌دستی نقاشی بسیار زیاد است و نمونه‌های مختلفی از نقاشی هنرمندان ایرانی را می‌توان در آثار تذهیب، تجلیل، گل و مرغ و نقاشی قهوه‌خانه‌ای مشاهده کرد. نقاشی اساس و پیش‌نیاز بسیاری از صنایع‌دستی دیگر است. نمونه‌های برجسته‌ای از نقاشی‌های ایرانی را در موزه رضا عباسی تهران می‌توانید مشاهده کنید.

صنایع‌دستی نمدی

نمد یکی از اصیل‌ترین مشاغل ایرانی است و تولیدات آن نمونه‌ای از صنایع‌دستی ایرانی است. از صنایع‌دستی نمدی برای تولید انواع فرش، قالیچه، پتو و سایر مواد مصرفی استفاده می‌شود. نمد از پشم گوسفند درست می‌شود و رنگ‌های متنوعی از رنگرزی و کوبیدن آن به وجود می‌آید.

در این هنر پشم گوسفند را با آب گرم خمیر می‌کنند و از آن نمد تولید می‌کنند که از این نمد برای صنایع‌دستی استفاده می‌شود. نمدبافی یکی از سخت‌ترین شاخه‌های صنایع‌دستی است و هنرمندان نمدباف برای تولید انواع آثار هنری نمدی از جمله زیرانداز تلاش زیادی می‌کنند.

صنایع‌دستی چاپ سنتی

در گذشته دو نوع چاپ به صورت سنتی مورد استفاده قرار می‌گرفت. چاپ روی کاغذ و چاپ روی پارچه که هر یک از آن‌ها شاخه‌های مختلف چاپ سنتی است. این صنایع در ابتدا برای تزیین پارچه و کاغذ ساخته می‌شدند، اما به مرور زمان جای خود را در معماری نمای مساجد و بناهای تاریخی باز کردند.

 کاشی‌های طرح دار مساجد تاریخی ایران مانند مسجد شیخ لطف‌الله از زیباترین نمونه‌های چاپ سنتی است. انواع چاپ قلمکار و باتیک (چاپ کلاقه‌ای) نیز از زیر مجموعه‌های چاپ سنتی ایران به شمار می‌روند.

صنایع‌دستی حصیری

حصیربافی یکی دیگر از صنایع‌دستی قدیمی ایران است که همچنان در مناطق جنوبی و شمالی کشورمان رواج دارد. امروزه از انواع صنایع‌دستی حصیری به عنوان سوغات استفاده می‌شود. اگرچه صنعت حصیربافی را می‌توان یکی از زیر شاخه‌های صنایع‌دستی چوبی دانست، اما گستردگی این شاخه و جایگاه بالای آن در بازار صنایع‌دستی، آن را به شاخه‌ای مجزا در این صنعت تبدیل کرده است.

برای ساخت آثار حصیری در نقاط مختلف کشور از برگ خرما و ساقه گندم و نیزار و انواع سرشاخه استفاده می‌کنند. محصولات تولید شده با صنایع‌دستی حصیربافی به‌طور گسترده در زندگی روزمره مردم به‌ویژه در مناطقی با رطوبت بالا استفاده می‌شود. هنرمندان خوش‌ذوق با رنگ‌آمیزی حصیر و ترکیب آن با نخ‌های رنگی آثار متنوعی تولید می‌کنند. زیر شاخه‌های هنر حصیربافی شامل کپوبافی، مروار بافی، بامبو بافی و سبدبافی است.

صنایع‌دستی چرم

محصولات چرمی یکی از محبوب‌ترین صنایع‌دستی در ایران است. البته صنایع‌دستی چرمی در نقاط مختلف دنیا تولید می‌شود و می‌توان گفت یکی از مهم‌ترین صنایع‌دستی صادراتی در کل دنیاست. صنعت چرم، صنعتی وابسته به محصولات حیوانی است و چرم‌های دست‌باف از گران‌ترین صنایع‌دستی موجود در بازار هستند.

چرم‌سازی یکی از اصیل‌ترین صنایع‌دستی مردم عشایر و گله‌داران ایران است. سردی هوا در مناطق دامداری و عشایری باعث تولید این محصولات شده است. با گذشت زمان خزهای دستباف توجه گردشگران را به خود جلب کرد و ساخت آن در بین عشایر برای فروش به مسافران رایج شد.

تنوع آثار هنری چرم زیاد است و شامل انواع پوشاک، کیف، کفش و وسایل تزیینی است. مهم‌ترین زیرشاخه‌های صنایع‌دستی چرم عبارتند از:

• صحافی سنتی چرم
• سراجی سنتی
• سوخت چرم
• معرق چرم
• نقاشی روی چرم
• زین سازی
• حکاکی روی چرم

صنایع‌دستی رنگرزی سنتی

هنر رنگرزی و رنگرزی سنتی پس از گسترش صنعت بافندگی پدید آمد. دلیل شکل‌گیری این صنایع‌دستی تمایل انسان به تنوع رنگ بالا در تولید انواع بافتنی مانند فرش و پوشاک بوده است. در رنگرزی سنتی، گیاهان با استفاده از رنگدانه‌های طبیعی و ترکیب آن‌ها رنگ‌های طبیعی تولید می‌کردند. مهم‌ترین گیاهانی که می‌توان در این شاخه استفاده کرد رزماری، انار، پیاز و روغن کوهی است. در روش رنگرزی سنتی از لار و حشرات مختلف نیز استفاده می‌شود.

با گذشت زمان و با مهارت نقاشان در ساخت انواع رنگ‌ها، از این هنر در معماری، نجاری، بافندگی و صنعت کاغذ استفاده کردند. امروزه صنایع رنگرزی سنتی به دلیل ماهیت طبیعی خود به‌طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند.

صنایع‌دستی پوشاک سنتی

زنان ایرانی از قدیم‌الایام در اقصی نقاط ایران سهم به سزایی در تولید انواع صنایع‌دستی داشته‌اند. زنان روستایی، عشایری و محلی در نقاط مختلف ایران انواع لباس‌های سنتی خود را با نشانه‌هایی از فرهنگ قومی تولید کرده‌اند. با گذشت زمان این لباس‌ها جای خود را در بازار و در بین گردشگران باز کرده‌اند.

 اگرچه می‌توان این شاخه از صنایع‌دستی را زیرمجموعه صنایعی چون بافندگی و چرم‌سازی به شمار آورد، اما اهمیت بالای تولیدات پوشاک سنتی، جایگاه این محصولات را بالا می‌برد. لباس‌های سنتی شامل طیف وسیعی از لباس‌های قومیتی، مانتو، کفش‌های سنتی مانند چموش، کلاش، گیوه و انواع پارچه‌های دیگر است.

معروف‌ترین صنایع‌دستی ایران

صنایع‌دستی ایران نشانه فرهنگ و هویت مردم سرزمین ماست. این آثار ریشه در تمدن ایرانی دارند و قدمت آن‌ها به ایران باستان می‌رسد. صنایع‌دستی ایران بخش قابل‌توجهی از بازارهای سنتی شهرهای مختلف کشورمان را تشکیل می‌دهد. صنایع‌دستی هر کشوری را می‌توان بازتابی از تمدن و فرهنگ مردم آن کشور دانست. صنایع‌دستی یکی از اولین ابزارهای تعامل انسان‌ها با یکدیگر در جوامع مختلف بوده و از این رو اطلاعات قابل‌توجهی از تاریخ کشورهای مختلف جهان به دست می‌دهد.

ایران با سابقه‌ای قوی در فرهنگ و تمدن، آثار هنری از قرون گذشته را در خود جای داده است. امروزه کشور ما به عنوان یکی از برجسته‌ترین صادرکنندگان آثار هنری و صنایع‌دستی در جهان شناخته می‌شود. صنایع‌دستی ایران از ارزشمندترین آثار هنری کشورمان و جلوه‌ای از فرهنگ اقوام ملی ایران است. کشف آثار هنری کهن دست بشر در بناهای تاریخی اطراف کشورمان نشان از پیوند تنگاتنگ هنر و صنایع‌دستی با تمدن این سرزمین دارد.

در آثار تاریخی ایران نشانه‌هایی از هنر معماران، نقاشان و مهندسان در مقبره‌ها، مساجد، کاخ‌ها و بناهای تاریخی دیده می‌شود. هر یک از این آثار با نشانه‌هایی برجسته از دوره‌های مختلف تاریخی، بخشی از هویت و فرهنگ مردمان زمان و عصر خود را نشان می‌دهد.

پرطرفدارترین صنایع‌دستی ایرانی آثاری هنری است که توسط صنعتگران کشورمان ساخته شده و بخشی از فرهنگ و هویت ایرانی را به نمایش می‌گذارد.

در تعریف کلی به ترکیب هنر دستی و استفاده از ابزار محلی و سنتی در خلق یک اثر، صنایع‌دستی می‌گویند. ذوق هنری و خلاقیت صنعتگر در خلق آثار هنری و صنایع‌دستی تأثیر به سزایی دارد. صنایع‌دستی هر منطقه از ایران منحصربه‌فرد است. اگرچه در برخی شهرها صنایع رایجی وجود دارد، اما بافت هر اثر را می‌توان نشانه‌هایی از فرهنگ ریشه‌دار یک شهر یا روستا دانست. اساسی‌ترین عنصر در ساخت صنایع‌دستی هنر دست انسان است و این ارزش این آثار را دو چندان می‌کند.

بهترین صنایع‌دستی ایران کدامند؟

صنایع دستی در ایران بسیار متنوع است و هر یک از آن‌ها زیبایی منحصر به فردی دارد و به راحتی نمی‌توان از بین آن‌ها بهترین صنایع‌دستی ایران را انتخاب کرد. اکثر صنایع‌دستی ایران در بین توریست‌ها و ساکنین کشورهای دیگر بسیار طرفدار دارد که به کشورهای دیگر صادر می‌شوند.

صنایع‌دستی ایران سهم قابل‌توجهی در صادرات کشورمان دارد. فرش ایرانی یکی از پرطرفدارترین صنایع‌دستی در جهان است که قیمت بالایی نیز دارد.

بیشتر قالی‌های ایرانی معمولا از پشم تهیه می‌شوند اما بهترین و گران قیمت‌ترین نوع فرش‌ها، آن‌هایی هستند که جنسی از ابریشم دارند. فرش ایرانی در طرح‌ها و رنگ‌های بسیار متنوعی بافته می‌شود که از مشهورترین آن‌ها می‌توان به طرح شاه عباسی، طرح اسلیمی، طرح بته جقه، طرح درختی، طرح ایلی و عشایری و طرح هندسی اشاره کرد.

با توجه به اشتغال روستائیان، عشایر و ساکنان شهرهای کوچک در این صنعت می‌توان نتیجه گرفت که با سرمایه‌گذاری مناسب در صنایع‌دستی ایران زیرساخت‌های اقتصادی جامعه تقویت می‌شود.

مشهورترین صنایع‌دستی ایران

در طول سالیان متمادی با پیشرفت صنعت و ساخت ابزارهای جدید، صنایع‌دستی مختلفی پدید آمده است که قدمت کمتری نسبت به صنایع‌دستی باستانی ایران دارد. از جمله این صنایع‌دستی می‌توان به صنایع کاغذسازی اشاره کرد. شاخه‌هایی مانند کتاب سازی، صحافی، جلدسازی، کاغذسازی و کاغذسازی سنتی متعلق به این صنایع است.

صنایع‌دستی دریایی از مناطق ساحلی و شهرهای دارای دسترسی به دریا سرچشمه می‌گیرد و امروزه بسیاری از هنرمندان با تراشیدن صدف و نقاشی روی آن صنایع‌دستی زیبایی خلق می‌کنند. نقاشی و حکاکی روی استخوان نیز از دیگر صنایع‌دستی ایران و سایر نقاط جهان به شمار می‌رود.

معماری یکی از زیباترین و بدیع‌ترین شاخه‌های هنر در ایران است که صنعتگران هنرمند با تلفیق آن‌ها با سایر صنایع‌دستی آثار منحصربه‌فردی خلق کرده‌اند.

صنایع‌دستی هنری مانند: مقرنس، گچ‌بری، آینه‌کاری، نقاشی دیواری سنتی، آجرکاری و گچ‌بری نمونه‌هایی از تلفیق معماری و صنایع‌دستی در ایران است. ساخت آلات موسیقی سنتی ایرانی یکی از برجسته‌ترین صنایع‌دستی ایران است.

تهیه و گردآوری مطلب: وبلاگ فروشگاه اینترنتی پرنون

منبع: فروشگاه اینترنتی پرنون

 با ارسال دیدگاه و پیشنهادات خود ما را در بهبود مطالب یاری کنید.